De opkomst van morele ambitie
Als je de krant leest of op een andere manier betrokken bent bij maatschappelijke ontwikkelingen, ben je de laatste tijd het begrip 'morele ambitie' tegengekomen. Het is gemunt door Rutger Bregman, die met zijn 'School of Moral Ambition' nu mensen leert om hun ambities in te zetten om grote crises van onze tijd aan te pakken, in plaats van een baan met een dik salaris die de geest leeg achterlaat.
In mijn vriendenkring, net als breed in het maatschappelijke debat, zie ik een toenemende behoefte om betekenisvol werk te doen. Mensen willen niet alleen een dik salaris verdienen, of een mooie titel hebben, maar ze willen ook het gevoel hebben dat zij met hun werk de wereld een stukje beter maken. Het is dan ook logisch waarom Rutger Bregman met zijn analyse over morele ambitie aanslaat, en waarom zijn School of Moral Ambition inmiddels ook naar het buitenland gaat (zoals Duitsland en de VS).
Maatschappelijke impact buiten je baan om
Maar het is belangrijk om te onthouden dat we in de eerste instantie werken om te overleven. Dus het kan voorkomen dat jij een baan uitvoert omdat je de rekeningen moet betalen, terwijl jouw hart wel verlangt om iets voor de samenleving te betekenen. Je kunt in deze context ervoor kiezen om voor een andere baan te kiezen waar je wel iets betekent (moral ambition), maar je kunt er ook voor kiezen om naast jouw baan het verschil te maken. Denk hierbij aan een constructie waar je drie of vier dagen werkt, om een dag per week iets te doen. Of een paar avonden.
Voor mensen die voor de tweede optie kiezen is dit artikel bedoeld. Mensen die een prima salaris hebben, maar daarnaast de mentale ruimte hebben om zich in te zetten voor de samenleving. Het is belangrijk om te weten dat voor het grootste deel van de menselijke geschiedenis dit de wijze is waarop mensen zich inzetten voor de samenleving. Het idee dat je betaald zou worden voor maatschappelijke impact is iets van de laatste tijd. Het is bovendien niet voor iedereen gereserveerd/toegankelijk dat je een baan krijgt waar je je volledig kunt inzetten voor de samenleving.
Er is zelfs een argument te bedenken dat als je eenmaal betaald wordt voor de activiteit, het minder oprecht wordt. Er zit een schoonheid in het idee dat je iets voor je medemens en de wereld doet zonder dat het jouw carrière hoeft te zijn. Maar omdat je boven jezelf wilt stijgen. Omdat je in het grotere verhaal gelooft. Ben jij zo iemand, die vier uur per week, of misschien iets minder of iets meer, over heeft om de wereld een stukje beter te maken, naast jouw baan? Dit zijn 10 dingen die jij kunt doen.
1. Vrijwilligerswerk doen
De eerste en meest logische manier om impact te maken naast jouw baan is vrijwilligerswerk doen. Bijna de helft van de Nederlanders (49%) zet zich regelmatig vrijwillig in. Dat zijn geen losse uurtjes – het CBS berekende dat we jaarlijks €17 miljard aan onbetaalde arbeid leveren. En het werkt: wijken met actieve vrijwilligers hebben 40% minder criminaliteit en vrijwilligers zelf zijn 27% minder depressief (Erasmus Universiteit).
Of je nu een sportteam coacht of als IT'er websites bouwt voor goede doelen: jouw expertise telt. Zo startte Rotterdam met 'Buurtbudgetten', waar vrijwilligers via microsubsidies 150 projecten realiseerden in kansarme wijken.
2. Een petitie tekenen
Platforms als Petities.nl en DeGoedeZaak.nl registreren jaarlijks duizenden nieuwe acties, waarvan 40% de magische grens van 40.000 handtekeningen haalt. De Klimaatrechtvaardigheidspetitie verzamelde in 2023 bijvoorbeeld 283.000 handtekeningen in twee weken – genoeg om de Klimaatwet aan te passen.
Let wel: slechts 15% leidt tot wetswijzigingen, maar zoals hoogleraar Van Eijk zegt: "Petities zetten trends op de agenda – 78% van de Kamerleden gebruikt ze als barometer." Het verschil maken in dit geval is letterlijk een kwestie van minuten.
3. Actief lid worden van een politieke partij
Lidmaatschap is meer dan een pasje – het is invloed. Toen 150 Utrechtse PvdA'ers campagne voerden voor snellere gasloze wijken, stemde 68% van de leden mee. Resultaat? Een vervroegde deadline van 5 jaar. Het is daarom jammer dat maar 2 procent van de Nederlanders lid is van een politieke partij (in de jaren 80 was dat 4 procent). Met jouw lidmaatschap kun je het verschil maken - niet alleen inhoudelijk, maar ook door mensen te kiezen die ons land, provincies en gemeenten mogen besturen.
4. Bij een actiegroep aansluiten
Nederlandse actiegroepen groeiden de afgelopen vijf jaar explosief (+112% deelnemers). Toen Milieudefensie Shell via de rechter dwong tot 45% emissiereductie, bewezen ze dat burgercollectieven wél gehoord worden. Moderne groepen gebruiken AI-gestuurde protestroutes (zoals Code Rood) voor 40% meer media-aandacht – ideaal als je weinig tijd hebt. Is er iets waar je je zorgen om maakt? In plaats van thuis achterover te leunen, kun je beter de straat opgaan, actie ondernemen. Het levert nog eens een goed gevoel op en je houdt er geestverwanten aan over.
5. Een petitie starten
Wil je zélf een petitie lanceren? Uit onderzoek blijkt:
- 89% heeft een juridische grondslag
- 68% begint lokaal
- Minimaal 3 promotiekanalen nodig
Platforms als CitizenLab boosten je kans met AI-analyse: in Amsterdam leidde dit tot 35% meer handtekeningen. Kortom, je hebt met weinig tijd, middelen en kennis nu de ruimte om makkelijk een petitie te beginnen.
6. Je stem laten horen
Social media is het nieuwe politieke podium. De #Woonopstand-campagne bereikte via Instagram Reels 500.000 jongeren, terwijl opinieartikelen in regionale media 23% meer beleidsinvloed hebben dan nationale stukken (UvA). Een thread op X, een filmpje op TikTok, een opiniestuk in de krant - er zijn allerlei manieren waarop jij jouw mooie stem kunt laten horen. In de publieke ruimte gaat de rest naar jou luisteren, en zo draag jij bij aan de samenleving. En met de steun van AI-tools heb jij weinig excuses om nu jouw stem te laten horen.
7. Stemmen
Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen stemde 65% van de 18-25-jarigen (+11% sinds 2021). Tools als Stemmentracker.nl leiden tot 22% meer tactisch stemmen, wat middenpartijen 12% zetelwinst opleverde. Elke stem is een stemvork voor verandering. Dus wil jij dat jouw belangen behartigd worden? Stem dan op een partij die voor jou opkomt, en overtuig anderen om te gaan stemmen. Zo simpel is het.
8. Jezelf verkiesbaar stellen
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 stonden 30.000 mensen op de lijst. Slechts 12% won, maar 43% kreeg later een bestuursfunctie. Met Rotterdamse subsidies (tot 80% campagnekosten) wordt het steeds toegankelijker om mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Kortom, waarom word jij naast jouw baan niet actief voor de lokale politiek?
9. Volksvertegenwoordigers aanschrijven
Je zult verbaasd zijn met hoeveel impact je kunt maken met een brief naar jouw volksvertegenwoordiger of burgemeester. Kamerleden krijgen wekelijks 50+ brieven, waarvan 35% persoonlijk wordt beantwoord. Toen 2.300 Nederlanders schreven over thuiswerkverplichting, paste de overheid de compensatieregeling aan. Gebruik de 'Briefgenerator' van Overheid.nl voor 42% responskans (vs. 15% zonder).
10. Luisteren
Actief luisteren verhoogt sociale cohesie met 55% (RUG). In Eindhoven leidde de Gemeentepeiler-app tot versnelde fietspaden na burgerfeedback. Soms is impact maken zo simpel als vragen: "Hoe gaat het écht met je?". Dat geldt in een privé-sfeer, maar zeker ook in de professionele context. Wil jij de wereld een stukje mooier maken? Luister vooral naar de ander, laat ze uitpraten, en geef ze het gevoel dat zij de belangrijkste persoon op aarde zijn. Dat ze zich gezien en gehoord mogen voelen. Dat is impact.
Conclusie: Morele ambitie is geen fulltimebaan
De cijfers liegen er niet om: maatschappelijke impact maak je niet alleen via je carrière. Of je nu vier uur per week vrijwilligt, een petitie tekent tijdens je lunchpauze, of via TikTok het debat aangaat – elke bijdrage telt. Zoals onze voorouders het deden: niet omdat het moet, maar omdat we geloven dat we samen meer zijn dan losse individuen.
Het mooie? Juist nú, met tools als AI-gestuurde petitieplatforms en digitale actiegroepen, is het makkelijker dan ooit om je stem te laten horen. Dus vraag jezelf niet "Heb ik tijd?", maar "Welke van deze 10 manieren past bij míj?".
